O‘zbekistonda omborxona ko‘chmas mulkining rivojlanishi: Logistika bozorida yangi bosqich

O‘zbekistonda omborxona ko‘chmas mulkining rivojlanishi: Logistika bozorida yangi bosqich

Kirish

So‘nggi yillarda O‘zbekiston logistika infratuzilmasini rivojlantirishda katta yutuqlarga erishdi. 2024-yilda mamlakat Markaziy Osiyo va Kavkazorti davlatlari orasida omborxona ko‘chmas mulkining o‘sish sur'atlari bo‘yicha yetakchi o‘rinni egalladi. Bir mavsum ichida sifatli omborxona maydonlari ikki baravarga oshib, 500 000 kvadrat metrdan ortiq bo‘ldi. Ushbu yutuqlarga qaramay, logistika bozorida talab hanuz yuqori darajada. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, qo‘shni mamlakatlar darajasiga yetish uchun O‘zbekistonda qo‘shimcha 2,3–2,4 million kvadrat metr omborxona maydoni qurilishi kerak.

Logistika infratuzilmasining jadal rivojlanishi

Yangi logistika markazlari va omborxona maydonlari

2024-yilda O‘zbekistonda bir necha yirik logistika markazlari foydalanishga topshirildi. Eng muhimlari orasida:

• Grand Pharm logistika markazi (Zangiota tumani, Toshkent farmatsevtika parki)
• 50 000 kvadrat metr omborxona (Toshkent viloyati, Yangiyo‘l tumani)
• Orient Logistics (21 500 kvadrat metrlik omborxona majmuasi)
• Balton Trading Asia (20 000 kvadrat metrlik omborxona)

Ushbu markazlarning ochilishi O‘zbekistonning transport va logistika tizimini optimallashtirishga xizmat qiladi.

Muammolar va istiqbollar

Yutuqlarga qaramay, O‘zbekistonda zamonaviy logistika tizimini yaratish hali boshlang‘ich bosqichda. Sifatli omborxona maydonlari yetishmovchiligi mavjud bo‘lib, har bir aholi jon boshiga atigi 0,01 kvadrat metr to‘g‘ri keladi.

Bundan tashqari, Qozog‘iston va boshqa mintaqa yetakchilari darajasiga yetish uchun O‘zbekiston kamida 2,8–2,9 million kvadrat metr omborxona maydoni qurishi kerak bo‘ladi, bu esa kamida 7–8 yil talab etadi.

Logistika bozorining asosiy ishtirokchilari

Mahalliy kompaniyalar

Mahalliy korxonalar orasida Uzum Market alohida e’tiborga loyiq. Qisqa muddatda kompaniya 150–170 ming kvadrat metr, o‘rta muddatda esa 500–600 ming kvadrat metr omborxona infratuzilmasiga ehtiyoj sezadi. 2024-yilda Uzum Market 112 ming kvadrat metrlik omborxona ochdi va bu uni O‘zbekistondagi eng yirik omborxonalardan biriga aylantirdi.

Xorijiy investitsiyalar

Rossiyaning yirik elektron tijorat kompaniyalari ham O‘zbekistonda o‘z faoliyatini kengaytirishni rejalashtirmoqda:

• Wildberries 2023-yilda 1 100 kvadrat metrli saralash markazini ochdi va Toshkent viloyatida 150 000 kvadrat metrlik logistika majmuasi qurish uchun 137 million dollar investitsiya kiritishni rejalashtirmoqda.
• Ozon 2024-yilda Toshkentda 1 000 kvadrat metrli saralash markazini ishga tushirdi va uni 5 000 kvadrat metrgacha kengaytirishni rejalashtirmoqda.

Bundan tashqari, Xitoy va Germaniyaning logistika kompaniyalari ham O‘zbekistonga investitsiya kiritishga tayyor.

Logistika bozorining kelajagi

Bozor hajmining o‘sishi

Mutaxassislarning prognozlariga ko‘ra, 2027-yilga kelib, O‘zbekistonda elektron tijorat bozorining hajmi 2 milliard dollarga yetadi, bu 2021-yildagidan 10 barobar, 2023-yildagidan esa 4 barobar ko‘pdir.

Sifatli omborxonalar yetishmovchiligi

Hozirda O‘zbekistonda sifatli omborxona infratuzilmasi cheklangan. A sinf omborxonalarining ulushi atigi 22% (Qozog‘istonda esa 41%). Bu esa yuqori ijara stavkalariga olib kelmoqda. Toshkentda A sinf omborxonalarning yillik ijara narxi 1 kvadrat metr uchun 150 dollardan oshadi.

Allcargo.Market orqali omborxona ijarasi

Logistika infratuzilmasini rivojlantirish va kompaniyalarning ehtiyojlarini qondirish maqsadida Allcargo.Market turli sinfdagi omborxona ijarasi xizmatlarini taklif etadi. Platforma orqali kompaniyalar qisqa va uzoq muddatli ijara shartlari asosida omborxona ijaraga olishlari mumkin. Bu bizneslarning logistika jarayonlarini yanada moslashuvchan va samarali boshqarish imkonini beradi.

Hukumatning strategik rejasi

O‘zbekiston hukumati 2035-yilgacha transport tizimini rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqdi. Ushbu reja doirasida mamlakat xalqaro logistika markaziga aylanishi va "Bir makon – bir yo‘l" tashabbusi doirasida Xitoy kompaniyalari bilan faol hamkorlik qilishi rejalashtirilgan.

Xulosa

O‘zbekistonda logistika infratuzilmasi jadal rivojlanmoqda. Mamlakat yirik investitsiyalarni jalb qilmoqda va bozor yangi imkoniyatlarga ega bo‘lmoqda. Biroq muhim muammolar saqlanib qolmoqda: sifatli omborxonalar yetishmovchiligi, yuqori ijara stavkalari va infratuzilmaning nomutanosib taqsimlanishi. Shaxsan men bu jarayonni ijobiy baholayman, chunki O‘zbekiston Markaziy Osiyoning logistika markaziga aylanish uchun katta salohiyatga ega. Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va davlat strategiyalarini ishlab chiqish muhim rol o‘ynaydi. Biroq tizimning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun logistika markazlarini kengaytirish, transport infratuzilmasini modernizatsiya qilish va malakali kadrlarni tayyorlash zarur. Shunday qilib, O‘zbekistonning logistika sektorini yanada rivojlantirish uchun davlat va xususiy sektorlar o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish muhim ahamiyat kasb etadi.